THIẾT KẾ CẢNH QUAN ĐÔ THỊ

KIẾN TẠO KHÔNG GIAN SỐNG XANH, HÀI HÒA VÀ BỀN VỮNG

Tư vấn chuyên sâu từ góc nhìn của một kiến trúc sư quy hoạch cảnh quan

I. TẠI SAO CẦN THIẾT KẾ CẢNH QUAN ĐÔ THỊ?

Cảnh quan đô thị không chỉ là phần "trang điểm" cho thành phố – mà là hệ thống không gian xanh chức năng giúp:

• Cân bằng sinh thái & điều hòa khí hậu đô thị.
• Tạo ra những điểm nhấn thẩm mỹ và địa điểm công cộng để người dân giao lưu, vận động.
• Nâng cao chất lượng sống & giá trị bất động sản xung quanh.

II. NGUYÊN TẮC & QUY ĐỊNH CẦN BIẾT KHI THIẾT KẾ CẢNH QUAN

1. Theo quy định pháp luật Việt Nam

• Tuân thủ Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch xây dựng QCXDVN 01:2021/BXD.
• Diện tích cây xanh tối thiểu trong đô thị loại I trở lên: ≥ 10–12 m²/người.
• Phải có quỹ đất dành riêng cho công viên, cây xanh tập trung và mạng lưới kết nối không gian xanh liên tục.
• Vật liệu, cây trồng không ảnh hưởng đến an toàn giao thông, không gây ô nhiễm hoặc cản tầm nhìn.

2. Nguyên tắc thiết kế cảnh quan đô thị

• Tính liên kết: Hệ thống cảnh quan phải kết nối từ vườn nhỏ, công viên, dải cây xanh đến quảng trường và mặt nước.
• Phân tầng không gian: Kết hợp cây cao – cây trung – cây bụi – thảm cỏ để tạo chiều sâu và sự phong phú.
• Đa dạng sinh học: Cây trồng nên phong phú, có cây cho bóng mát, cây ra hoa theo mùa, cây bụi trang trí, và cây bản địa.

III. BỐ CỤC – HÌNH KHỐI – PHONG CÁCH CẢNH QUAN

1. Bố cục cảnh quan

• Trục chính – phụ: Cần có trục cảnh quan rõ ràng dẫn hướng người đi bộ (thường là trục chính của công viên/quảng trường).
• Không gian mở: Bố trí các mảng cỏ, sân chơi, hồ nước để tạo điểm nghỉ và thông thoáng.
• Không gian đóng: Cụm cây lớn, vườn hoa, pergola tạo góc ngồi nghỉ, đọc sách, tương tác nhóm nhỏ.

2. Phong cách cảnh quan

IV. TỔ CHỨC HỒ NƯỚC – LỐI ĐI – CÂY XANH

1. Hồ nước – mặt nước

• Tạo sự mềm mại cho cảnh quan, điều hòa nhiệt độ, tạo điểm nhấn thị giác.
• Nên thiết kế hồ kết hợp lối đi xung quanh, có khu vực thủy sinh, đài phun, ghế nghỉ hướng hồ.
• Hệ thống nước phải đảm bảo lọc tuần hoàn – tránh ao tù nước đọng gây ô nhiễm.

2. Tổ chức lối đi

• Chia làm 3 loại:
  • Lối chính: rộng rãi, dễ nhận diện, kết nối các khu chức năng chính.
  • Lối phụ: dẫn tới các góc nghỉ, cụm cây, khu tiểu cảnh.
  • Lối dạo: cong nhẹ, ẩn trong cụm cây, tạo cảm giác thư giãn, khám phá.
• Vật liệu: đá granite, gạch terrazzo, sỏi tự nhiên chống trượt – dễ bảo trì.

3. Chọn cây xanh phù hợp khí hậu Việt Nam

V. VÍ DỤ THIẾT KẾ CẢNH QUAN ĐÔ THỊ THÚ VỊ

1. Công viên Yen So (Hà Nội):
   • Kết hợp hài hòa hồ nước, quảng trường, rừng tre và không gian sự kiện lớn.
   • Là mô hình lý tưởng về cảnh quan sinh thái trong đô thị.
2. Khu đô thị Sala (TP.HCM):
   • Dải công viên trung tâm với cây bản địa, đài phun nước, lối đi lát đá sang trọng.
   • Có không gian thể thao, nghỉ ngơi cho cư dân mọi độ tuổi.
3. Cảnh quan dọc sông Hàn (Đà Nẵng):
   • Tổ chức các tuyến dạo bộ dọc sông, kết hợp ánh sáng, cây xanh và các công trình nghệ thuật ngoài trời.

VI. KẾT LUẬN

Cảnh quan đô thị không phải là phần phụ – mà là yếu tố sống còn để tạo nên một đô thị đáng sống, nhân văn và bền vững. Việc đầu tư đúng đắn vào thiết kế cảnh quan giúp:

• Tăng cường sức khỏe cộng đồng,
• Thúc đẩy phát triển du lịch, kinh tế địa phương,
• Tạo sự hài hòa giữa con người và tự nhiên.

Tư vấn dành cho chủ đầu tư/ban quản lý dự án:
Khi triển khai một khu đô thị hoặc công trình công cộng, đừng xem cảnh quan là "phần trang trí cuối cùng", hãy tích hợp tư duy cảnh quan từ bước đầu quy hoạch, có sự tham gia của kiến trúc sư cảnh quan để đảm bảo không gian xanh không chỉ đẹp mà còn có chức năng – có cảm xúc – có giá trị sử dụng lâu dài.

Nếu bạn cần Chúng tôi đề xuất ý tưởng thiết kế sơ bộ hoặc bản phối cảnh minh họa, Chúng tôi rất sẵn lòng hỗ trợ.